ეკლესიის შეღავათებისა და სახელმწიფოს მხრიდან მისი დაფინანსების ევროპული მოდელები

            ნაკლებად ვერთვები ხოლმე პოლიტიკური პარტიის პროგრამათა განხილვებში, არც ახლა გადავწყვეტდი თავად ეს პარტიები რომ არ შეხებოდნენ ეკლესიის საკითხს. უკვე არაერთი პოლიტიკური პარტიის წინასაარჩევნო ვიდეო რგოლები ვნახე, სადაც პირდაპირ თუ ირიბად საუბარია იმაზე, რომ სახელმწიფო არ უნდა აფინანსებდეს მართლმადიდებელ ეკლესიას და ეს უკანასკნელი არც ფინანსური შეღავათებით უნდა სარგებობდეს. თავისთავად ასეთი განცხადებები ტრაგიკული არაა, შეგვიძლია მივიღოთ ცალკეულ პირთა პირად მოსაზრებებად, ისევე როგორც შეიძლება თვლიდნენ რომ სახელმწიფომ არ უნდა დააფინანსოს ჯარი, პოლიცია, ჯანდაცვა, განათლება და.ა.შ. ტრაგედია ეს ყველაფერი მაშინ ხდება, როდესაც აღნიშნული პარტიები პროდასავლურობაზე და ევროპული ღირებულებების დაცვაზე დებენ თავს. ბევრი რომ არ გავაგრძელო მინდა შემოგთავაზოთ დასავლური ქვეყნების მხრიდან ეკლესიათა დაფინანსების თუ შეღავათების მაგალითები და დანარჩენი მერე გავაგრძელოთ.

            გეტყვით, რომ წინამდებარე თემაში არ შემიტანია ჩემთვის ძალიან საყვარელი აშშ (არაევროპული ქვეყანააო მავანს რომ არ ეთქვა), არც დიდი ბრიტანეთი (ევროპა კია, მაგრამ ევროკავშირიდან გავიდაო), არც საბერძნეთი და რუმინეთი (ეგენი მართლმადიდებელი ქვეყნები არიან და ,,არ გვაწყობსო’’ რომ არ დაეჩივლათ). მოკლედ საუბარს არც მეტი და არც ნაკლები, სკანდინავიით დავიწყებ. ვნახოთ ფინური მოდელი, სადაც რელიგიური გაერთიანებების გარდა, იურიდიული პირები – რომელიც კომპანიებს და ასოციაციებს წარმოადგენენ _ ვალდებული არიან, მონაწილეობა მიიღონ ლუთერანული ან მართლმადიდებელი ეკლესიების დაფინანსებაში  საშემოსავლო გადასახადის მეშვეობით,  რომლის გარკვეული ნაწილი მიმართულია ორი ეკლესიისთვის. არ არსებობს საგადასახადო შეღავათები კომპანიების ან სხვა იურიდიული პირების მიმართ, რომელთა აქციონერები ან წევრები ეკუთვნიან უმცირეს რელიგიებს.   ლუთერანული ეკლესია, მართლმადიდებელი ეკლესია და რელიგიური გაერთიანებები განთავისუფლებულია საშემოსავლო გადასახადისგან. სასაფლაოები კი განთავისუფლებულია უძრავი ქონების გადასახადისგან.

            ოდნავ გვერდით გავიწიოთ და დანიის სამეფოში შევიხედოთ, სადაც კონსტიტუციის   მიხედვით “ევანგელურ-ლუთერანული ეკლესია არის სახალხო ეკლესია და ამიტომაც იგი სახელმწიფო მხარდაჭერით სარგებლობს”.  სახალხო ეკლესიის შემოსავალი დაახლოებით 4.5 მილიარდ კრონს აღწევს, აქედან 75%-ს გადასახადების სახით იხდიან ეკლესიის წევრები. სახელმწიფოს დოტაცია შეადგენს 12%-ს, ხოლო დანარჩენ 13% მოდის სხვადასხვა ფონდებიდან, უძრავი ქონებიდან და ცალკეული შეწირულობებიდან

        საეკლესიო გადასახადების 60% გამოიყენება სასულიერო პირთა ხელფასების დასაფარად. სახელმწიფოს მიერ გამოყოფილი სახსრები ირიცხება საეკლესიო საქმეთა სამინისტროში, ხოლო დანარჩენი 40% ხელფასების გარდა იხარჯება მრევლის, ეპარქიების ადმინისტრირებისა და განათლებისთვის, აგრეთვე ისტორიული ეკლესიების, ჩუქურთმების, საფლავებისა და მონუმენტების რესტავრაციისა და დაცვისთვის სპეციალურად გამოყოფილ გრანტებში. დანიაში ყველა სახის შემოსავალი გროვდება ერთობლივ ფონდში, რომელსაც საეპარქიო მმართველობა განაგებს.

          სამეფო ვახსენეთ და ჰოლანდიას როგორ გამოვტოვებთ, სადაც რა თქმა უნდა არსებობს ეკლესიის კერძო დაფინანსება და ასევე არაპირდაპირი დახმარება სახელმწიფოსგან იმ ფორმებში, რომლებიც არაა სუბსიდიები.

       1905 წლის კანონის დარღვევის გარეშე რელიგიის ზოგიერთი მსახურის ანაზღაურება ხდება სახელმწიფოს მიერ. ესენი არიან ციხეებში ან საავადმყოფოებში მომუშავეები, ან საეკლესიო მასწავლებლები კერძო სკოლებში, ეს იმ შემთხვევაში, თუ სკოლას აქვს საკონტრაქტო ურთიერთობა სახელმწიფოსთან 1959 წლის კანონის შესაბამისად.

        სახელმწიფოს შეუძლია იმ თანხების გარანტირება, რომლებიც ნასესხები აქვს საკულტო ან საეპარქიო ასოციაციებს ახალი სამლოცველოების ასაშენებლად. იმავე მიზნებისთვისაა გათვალისწინებული იპოთეკური დაფინანსება კომუნების მიერ საკულტო ასოციაციებისთვის, რომლებიც არსებობს 1930 წლიდან და  ჩვეულებრივ 99 წლის ვადით გაიცემა. მისი ნომინალური გადასახადია ერთი ფრანკი წელიწადში. პირველად იგი გამოიყენეს ეკლესიების მშენებლობისთვის პარიზში, შემდეგ ეს პრაქტიკა გავრცელდა ადმინისტრაციული წინააღმდეგობის გარეშე. თავად  სახელმწიფო ფლობს 1905 წლამდე აშენებულ კათოლიკურ სამლოცველოებს, რომლებშიც იგი ახორციელებს კაპიტალურ სარემონტო სამუშაოებს.

       საინტერესოა რა ხდება, თუკი საეკლესიო სფეროში მომუშავე ჯგუფს არ აქვს საკულტო ასოციაციად ყოფნის შესაძლებლობა, მაშინ იგი 1901 წლის კანონის მიხედვით ყალიბდება ჩვეულებრივი ასოციაციის სახით, რომელიც უფლებამოსილია მიიღოს სუბსიდიები სახელმწიფოსგან, ადგილობრივი ხელისუფლებისა და სხვა სახელმწიფო ორგანოებისგან. ამ ასოციაციებს შეუძლია შემოწირულობების მიღება ცალკეული პირებისგან, რომელთაც არ აქვთ საგადასახადო შეღავათები. შემოწირულებებზე, რომლებიც გამიზნულია შესაბამისი დადგენილების მიერ აღიარებული ასოციაციებისთვის, ვრცელდება საგადასახადო შეღავათები.

        ჰოლანდიიდან ძალიან შორსაც არ წავიდეთ და ბელგიაში შევიხედოთ, სადაც არსებული სისტემა  მოიცავს საგადასახადო შეღავათებს, კერძოდ, საგადასახადო შეღავათს შემოსავალზე, რომელიც მიღებულია ქონების საკუთრებიდან შენობებზე (ან შენობის ნაწილზე), რომლებშიც ხდება ღვთისმსახურება.

      არსებობს სხვა შეღავათებიც. მაგალითად, ქალაქმა, რომელშიც მდებარეობს ეპარქია, უნდა უზრუნველყოს პასტორი საცხოვრებლით (ან საჭირო ეკვივალენტური თანხით). ქალაქს აგრეთვე ეკისრება რამდენიმე სხვა ფინანსური ვალდებულება ეკლესიების მიმართ.

        ბელგიიდან კი შეგვიძლია გერმანიაში გადავიდეთ და იქაური მოდელი ვნახო ეკლესიის დაფინანსების, მაგრამ მოგეხსენებათ ეს ქვეყანა 16 ფედერაციულ მიწად იყოფა, შესაბამისად ამ ქვეყანაში ეკლესიის დაფინანსებისა თუ შეღავათების  მოდელი არაერთგვაროვანია და ცალკე განხილვას საჭიროებს ამიტომ ბევრ დროს არ წაგართმევთ და პირდაპირ აპენინის ულამაზეს ნახევარკუნძულისკენ წაგიძღვრებით, სადაც საეკლესიო პირების და ქონების ხელშეკრულებით, რომელიც იტალიის სახელმწიფოსა და კათოლიკურ ეკლესიას შორის 1984 წელს გაფორმდა, ბენეფიციუმები  გაუქმდა და მათი ქონება გადაეცა ახლად დაარსებულ ორგანიზაციებს, საეპარქიო ინსტიტუტებს საეკლესიო მსახურებისთვის დასახმარებლად. იგი უზრუნველყოფდა თითოეულ საეპარქიოში იმჟამად თანამდებობაზე მყოფი საეკლესიო პირების ფინანსურ მხარდაჭერას. უშუალოდ ამის შემდეგ საეკლესიო მსახურთა დასახმარებლად დაარსდა ცენტრალური ინსტიტუტი, იგი უზრუნველყოფდა ფინანსური რესურსების დანამატს იმ საეპარქიო ინსტიტუტებისთვის, რომელთაც არ შეეძლო საკუთარი ძალებით თავიანთ ამოცანებთან გამკლავება. ამ რეფორმის მეშვეობით კათოლიკური ეკლესიის მსახურნი გადაიქცნენ ანაზღაურებად პირებად. იტალიაში დაფინანსების ორი სისტემა დაარსდა, მათგან მოგებას იღებდა არა მხოლოდ კათოლიკური ეკლესია, არამედ სხვა კონფესიებიც, რომლებმაც ხელი მოაწერეს შეთანხმებას. პირველი ტიპი მოიცავს მოგებიდან 0.8% რაოდენობის კვოტას, იგი მიღებულია ფიზიკურ პირთა საშემოსავლო გადასახადებიდან, რომლებსაც ყოველწლიურად ყველა ის იტალიელი იხდის, ვინც გადასახადის გადახდას ექვემდებარება და გააჩნია გარკვეულ მინიმალურ თანხაზე მეტი შემოსავალი. გადამხდელი, რომელიც იხდის გადასახადს, თავის საგადასახადო დეკლარაციაში სპეციალურად აკონკრეტებს, ვინ უნდა მიიღოს ეს გადასახადი- კათოლიკურმა ეკლესიამ თუ სხვა კონფენსიამ.

          იტალიაზე ვსაუბრობთ და ბარემ მალტის მოდელიც ვნახოთ, სადაც არ არსებობს რაიმე საშუალება, რითაც მოქალაქე შეძლებს თავისი გადასახადის ნაწილი გადასცეს ეკლესიას. ეკლესია ძირითადად ფინანსდება სახელისუფლებო ობლიგაციებიდან მიღებული შემოსავლების ხარჯზე, რომელსაც თავისი ყოფილი უძრავი ქონებისათვის ანაზღაურების სახით იღებს, ასევე მორწმუნეთა კონტრიბუციების და სხვა ფინანსური საშუალებების და მემკვიდრეობის მეშვეობით.

          ნახევარკუნძული ვახსენეთ და შემთხვევით პირენეიც არ გამოგვრჩეს. შეიძლება ყველამ არ იცის, რომ პორტუგალიაში დამკვიდრებულ ეკლესიებს და რელიგიურ საზოგადოებებს უნაზღაურდება დღგ, ზოგიერთ შემთხვევაში (რელიგიის თავისუფლების კანონი, პუნქტი 65(1)-ე) ალტერნატივის სახით; ამ დამკვიდრებულ ეკლესიებს და რელიგიურ საზოგადოებებს შეუძლია იმ სხვა ინოვაციური საგადასახადო პრივილეგიის გამოიყენება, რომელიც უზრუნველყოფილია რელიგიის თავისუფლების  კანონის 32(4)-ის პუნქტის შესაბამისად: მათ წლიურად შეუძლიათ მიიღონ ფიზიკური პირების საშემოსავლო გადასახადიდან 0.5% (ფინანსური გადასახადი), ხოლო თანხის შეგროვებას, რომელიც გადასახადების გადამხდელების მიერ არის განსაზღვრული თითოეული ეკლესიისათვის, აწარმოებს სახელმწიფო, რომელიც შემდეგ უხდის მას არჩეულ ეკლესიას ან რელიგიურ საზოგადოებას.

        პირენეიზე ვართ და ბარემ ესპანეთიც მიმოვიხილოთ, აქ კათოლიკური ეკლესია ერთადერთი ეკლესიაა, რომელიც პირდაპირ სახელმწიფო დაფინანსებას იღებს. არსებული პროცედურის თანახმად, საშემოსავლო გადასახადის გადამხდელმა პირმა უნდა მიუთითოს, რომ თანხის 0.5% პირდაპირ ეკლესიას შეიძლება გადაერიცხოს. დაფინანსების მიზნით ბიუჯეტიდან თანხის გაცემის ალტერნატიული გზაა გარკვეული საგადასახადო შეღავათების მინიჭება. საკმარისია იმის თქმაც, რომ შეთანხმების გამფორმებელი რელიგიური გაერთიანებები (კათოლიკური ეკლესია, პროტესტანტული ეკლესია, ებრაული და მუსულმანური თემები) კორპორაციულ საშემოსავლო გადასახადთან მიმართებაში განიხილება, როგორც არამომგებიანი ორგანიზაციები. ისინი განთავისუფლებული არიან გადასახადისაგან, რადგან მიჩნეულია, რომ მათი შემოსავალი მათი თემების საჭიროებებს ხმარდება. ასევე არ იბეგრება გამოკვეთილად რელიგიური ხასიათის გარკვეული ღონისძიებები, გამოცემები, რელიგიური საგნების შეძენა და ა.შ.

       გეოგრაფიულად არაფერ შუაშია, მაგრამ უნგრეთიც დავათვალიეროთ. აქ საჯარო საქმიანობით დაკავებულ ეკლესიებს (სკოლების გაძღოლა ან სოციალური მომსახურება) ეძლევა დახმარება ბიუჯეტიდან, იგი უტოლდება იმ სახელმწიფო ინსტიტუტების მიერ მიღებულ დახმარებას, რომლებიც იმავე ფუნქციებს ახორციელებს. განათლების პრიორიტეტულობის გათვალისწინებით ბიუჯეტი ახდენს ეკლესიების კუთვნილი სკოლების სუბსიდირებას, თითოეული მოსწავლის (სტუდენტის) მიხედვით, ზუსტად იმავე ოდენობით, რასაც მუნიციპალიტეტი ხარჯავს განათლებაზე საშუალოდ ეროვნულ დონეზე. ეკლესიის საკუთრებაში არსებული საავადმოყოფოს შემთხვევაში სოციალური უზრუნველყოფის სისტემა უზრუნველყოფს იმავე ანაზღაურებას, როგორსაც სახელმწიფო ზოგადი პროფილის საავადმყოფოებისათვის. უნგრეთში 1998 წლამდე ეკლესიები პირდაპირ ფინანსდებოდა  სახელმწიფოს მიერ. 1997 წლის საგადასახადო დეკლარაციის მიღების შემდეგ გადასახადის გადამხდელებმა მიიღეს შესაძლებლობა, საშემოსავლო გადასახადის 1% გადაეხადათ ეკლესიისთვის ან საზოგადოებრივი ფონდებისთვის თავიანთი არჩევანის მიხედვით. 2002 წლამდე სახელმწიფოს მიერ გარანტირებული იყო აღნიშნულ რაოდენობაზე 0.5% საშემოსავლო გადასახადის დამატება დეკლარაციების პროპორციის მიხედვით ეკლესიების სასარგებლოდ. 2003 წლიდან ამ თანხას დაემატა საშემოსავლო გადასახადის მთლიანი სახელმწიფო შემოსავლის 0.8% და 2004 წლიდან შეადგინა 0.9%.

        აქ ეკლესიებს შეუძლიათ სუბსიდიების მიღება ცენტრალური ბიუჯეტიდან რელიგიური და კულტურული მემკვიდრეობის, ისტორიული ნაგებობების, არქივების, ბიბლიოთეკების და მუზეუმების მოვლა-პატრონობის მიზნით. ზოგიერთი მუნიციპალიტეტი აგრეთვე იღებს შეწირულობებს სარეკონსტრუქციო პროექტებისათვის.  ეკლესიებს არ აქვს არანაირი შეზღუდვა შემოწირულებების მიღების თვალსაზრისით. ეკლესიას აგრეთვე უფლება აქვს იმოქმედოს როგორც მეწარმემ და მიიღოს გარკვეული სახის შემოსავალი. პრაქტიკაში ეკლესიების ბიზნეს-საქმიანობა უმნიშვნელოა, გარდა ზოგიერთი `ახალი რელიგიური მოძრაობისა. ეკლესიებს აქვს სხვადასხვა სახის შეღავათი, რომლებიც არაკომერციული ორგანიზაციებისთვის დაწესებული შეღავათების მსგავსია: მაგალითად, ისინი განთავისუფლებული არიან ადგილობრივი გადასახადებისგან და მოსაკრებლებისგან.

          2002 წლიდან ეკლესიებმა მიიღო სპეციალური შემოწირულობები იმ თანამშრომლების ხელფასებისთვის (საეკლესიო მსახურები და სრული დატვირთვით მომუშავე ეკლესიის მიერ დაქირავებული სხვა მუშაკები), რომლებიც მუშაობენ და ცხოვრობენ ქალაქგარეთ, სადაც 5 000-ზე ნაკლები მცხოვრებია. ასეთი გრანტების გაცემით მთავრობა აღიარებს, რომ ეკლესიები სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვან როლს ასრულებს პერიფერიების განვითარების საქმეში. სახელმწიფო სტიპენდიებს იღებს ეკლესია და არა ცალკეული საეკლესიო მსახური, თუმცა ისევ იმ ეკლესიის თანამშრომლების დახმარების მიზნით, რომელთაც დიდი წვლილი მიუძღვით პროვინციის განვითარებში.

        გარდა სახელმწიფო სუბსიდიების კომპლექსისა, ადგილობრივ დონეზე განსაკუთრებით უნდა აღინიშნოს, რომ ეკლესიებს ინახავენ მორწმუნეების ნებაყოფლობითი შემოწირულობების ხარჯზეც.

     უნგრეთზე საუბრისას უნებურად ვაცლავ ჰაველი გამახსენდა, ამ უკანასკნელმა კი რუსული ოკუპაციისგან განთავისუფლებულ ბალტიისპირეთში გადამიყვანა. ადრე ვსაუბრობდი სკოლაში რელიგიის სწავლების აუცილებლობაზე და ლიტვაში რელიგიისა და სახელმწიფოს ურთიერთობის მაგალითს აქტიურად ვიშველიებდი, მაშინ არაფერი მითქვამს ლატვიასა და ესტონეთზე. ამ ,,ნაკლის’’ გამოსწორებას ახლა შევეცდები.

       ლატვიაში -“რელიგიური ორგანიზაციების შესახებ” კანონის მე-15 მუხლის თანახმად ამ ორგანიზაციებს აქვთ ბიზნესში ჩართვის უფლება. თუ ორგანიზაციის შემოსავლები ერთ კალენდარულ წელიწადში აღემატება  მინიმალური თვიური ხელფასის ხუთასმაგ ოდენობას, რელიგიურ ორგანიზაციას უფლება აქვს, დააარსოს კომპანია და აწარმოოს ამ კომპანიის საქმიანობა “მეწარმეობის შესახებ” კანონის შესაბამისად;

-“მეწარმეობის შესახებ” კანონის თანახმად რელიგიურ ორგანიზაციებს უფლება აქვთ, ჩაერთონ ბიზნესში, დააარსონ კომპანიები და შეიძინონ სხვადასხვა კომპანიების აქციები;

-“უძრავი ქონების გადასახადის შესახებ” კანონის თანახმად რელიგიური ორგანიზაციის კუთვნილებაში არსებული და რელიგიური საქმიანობის მიზნით გამოყენებული უძრავი ქონება 2001 წლის 1 იანვრიდან არ იბეგრება;

-“დამატებითი ღირებულების გადასახადის შესახებ” კანონის თანახმად რელიგიური ორგანიზაციების მიერ გაწეული რელიგიური, რიტუალური და სხვა არამომგებიანი დანიშნულების მომსახურება განთავისუფლებულია დამატებითი ღირებულების გადასახადისგან;

-კომპანიებს, რომლებიც რელიგიური ორგანიზაციებისთვის შეწირულობებს გაიღებენ, ფინანსთა სამინისტროს მიერ გაცემული ნებართვის საფუძველზე შეუძლიათ მოითხოვონ გადასახადებისგან 85%-იანი განთავისუფლება, რასაც “კორპორატიული საშემოსავლო გადასახადის შესახებ” კანონის მე-20 მუხლი ითვალისწინებს. გადასახადებისგან ამგვარი განთავისუფლება არ ვრცელდება ისეთ კომპანიებზე, რომლებსაც ახალი საგადასახადო პერიოდის მეორე თვის პირველი დღისათვის გადასახდელი აქვთ წინა ფისკალური წლის საგადასახადო დავალიანება. კანონის მიხედვით გადასახადისგან ჯამური განთავისუფლება არ შეიძლება აღემატებოდეს კომპანიის სრული საგადასახადო ვალდებულების 20%-ს;

-“ინდივიდუალური საშემოსავლო გადასახადის შესახებ” კანონის თანახმად ფიზიკურ პირს, რომელიც შეწირულობებს იღებს სახელმწიფო და რელიგიური ორგანიზაციისთვის (ფინანსთა სამინისტროს მიერ გამოცემული ნებართვის საფუძველზე) შეუძლია, ინდივიდუალური საშემოსავლო გადასახადის შესახებ ანგარიშის ჩაბარებამდე ეს თანხა გამოაკლოს თავის დასაბეგრ შემოსავალს. უნდა აღინიშნოს, რომ რელიგიური ორგანიზაციები არ იხდიან კორპორატიულ ან ინდივიდუალურ საშემოსავლო გადასახადს. თუ რელიგიური ორგანიზაციები უცხო ქვეყნებიდან იღებენ ტექნიკურ დახმარებას, ისინი თავისუფლდებიან საბაჟო და დამატებითი ღირებულების გადასახადებისგან;

-რელიგიურ ორგანიზაციების ჰუმანიტარული დახმარების ტვირთები საბაჟო და სხვა გადასახადებისგან თავისუფალია კანონით გათვალისწინებული პროცედურის შესაბამისად. ჰუმანიტარული დახმარების მიმღები ორგანიზაციების სია ყოველწლიურად განახლდება მინისტრთა საბჭოს სპეციალური დადგენილებების შესაბამისად.

        ბოლოსთვის ჩემთვის ძალიან ძვირფასი და საყვარელი ესტონეთი შემოვიტოვე, სადაც იმის გათვალისწინებით, რომ ეკლესიის შენობებს, როგორც წესი, აქვთ ისტორიული, კულტურული და მხატვრული ღირებულება, კანონის თანახმად სახელმწიფო ვალდებულია მოიძიოს დამატებითი სახსრები, რათა დაეხმაროს ეკლესიებს და სხვა რელიგიურ ორგანიზაციებს ამ შენობების შენახვაში. ასეთი სახსრების მოძიება, რასაკვირველია, ფინანსური რესურსების ხელმისაწვდომობაზეა დამოკიდებული.

   გარდა ამისა, საშემოსავლო გადასახადის შესახებ კანონის და რესპუბლიკის მთავრობის 2000 წლის 21 მარტის #89 დადგენილების საფუძველზე ესტონეთის მთავრობამ გამოსცა განკარგულება, რომელიც ადგენს გადასახადებისგან განთავისუფლებულ ორგანიზაციების ჩამონათვალს. საშემოსავლო გადასახადის შესახებ კანონის მე-11 (2) მუხლის თანახმად რელიგიური ორგანიზაციები ავტომატურად თავისუფლდებიან საშემოსავლო გადასახადისგან.

 რელიგიური ასოციაციები აგრეთვე სარგებლობენ დამატებითი ღირებულების გადასახადთან დაკავშირებული პრივილეგიებით.  რელიგიური გაერთიანებები განთავისუფლებულია მიწის (ქონების) გადასახადისგან.

  გასული საუკუნის 90-იანი წლების დასაწყისიდან სახელმწიფო აქტიურად ეხმარება ესტონეთის საეკლესიო საბჭოს. ამ საბჭოს შემადგენლობაში შედის 10 სხვადასხვა მიმდინარეობის ქრისტიანული ეკლესია, მათ შორის, ორი უდიდესი – ესტონეთის ევანგელურ-ლუთერანული და ესტონეთის სამოციქულო მართლმადიდებლური ეკლესია. საბჭო თავისი წესდების შესაბამისად იღებს გადაწყვეტილებას, თუ რომელი ეკლესია შევა მის შემადგენლობაში. სახელმწიფო ბიუჯეტის ზრდის პარალელურად შესამჩნევია საბჭოსთვის გამოყოფილი სახსრების ზრდის ტენდენცია. მაგალითად, 2004 წელს სახელმწიფო ბიუჯეტიდან საბჭოს 4 900 000 მილიონი ესტონური კრონა (დაახლოებით €314,103) გამოეყო, მაშინ, როცა 2000 წელს ეს თანხა შეადგენდა 1 945 000 მილიონ ესტონურ კრონს. ასეთი დაფინანსება იწვევს დავას იმის თაობაზე, შეიძლება თუ არა ამ შემთხვევაში საუბარი იმ გადასახადების გადამხდელთა რელიგიური თავისუფლების შელახვაზე, რომლებიც საბჭოში შემავალ არც ერთ ეკლესიას არ მიეკუთვნებიან. სახელმწიფო არ კარნახობს საბჭოს, თუ როგორ უნდა დახარჯოს მიღებული ფულადი სახსრები.

 სახსრების გამოყოფა წარმოებდა ესტონეთის პროტესტანტულ-ლუთერანული ეკლესიის გაზეთის გამოცემისთვისაც.  საგრძნობი ფინანსური დახმარება (35 500 000 მილიონი კრონი) მიიღო ესტონეთის სამოციქულო მართლმადიდებლურმა ეკლესიამაც.

        ვფიქრობ ამ დროისთვის მოყვანილი მასალა საკმარისია საკითხე ზოგადო წარმოდგენის შესაქმნელად. სწორედ დასავლური მოდელია, რომ ეკლესია სახელმწიფოსგან ფინანსდებოდეს, მაგრამ ეს ყოველივე აბსოლუტურად ღია და გამჭირვალე უნდა იყოს (რისი პრობლემაც ნამდვილად გვაქვს). საუბედუროდ რიგ პოლიტიკურ თუ არასამთავრობო ჯგუფებს საზოგადოება 2 ნაწილად ჰყავს დაყოფილი, I-რუსოფილი მართლმადიდებლები, რომლებიც ყველანაირად ეწინააღმდეგებიან დასავლურ ფასეულობებს და ცდილობენ განსხვავებულ აზრზს ,,ტაბურეტკით’’ გამოეკიდონ და II- ე.წ. ,,,ელჭიპიტები’’ რომელთათვისაც დასავლური ფასეულობა იწყება ჰომოსექსუალიზმის პროპაგანდით და ქრისტიანული ეკლესიის ლანძღვა-გინებით მთავრდება. ასეთ დაჯგუფებებს მინდა შევახსენო, რომ საქართველოში კიდევ ბევრი და ადამიანი თუ ახალგაზრდაა, რომელიც დასავლეთშიც სწავლობს, სიღრმისეულად იკვლევს ქრისტიანულ რწმენას, არის ქვეყნის ევრო-ატლანტიკური ინტეგრაციის აქტიური მხარდამჭერი და.ა.შ. ხოდა ნუ გვაბოლებთ ძალიან გთხოვთ, ნურც თქვენ და ნურც 37 მანეთიანი საზოგადოება, რომ სეკულარული მოდელი= ბოლშევიკურს და რომ ევროპასთან თუ აშშ-სთან დაახლოებისთვის, ჩვენი ქრისტიანული, ეროვნული და ლიბერალური ღირებულებები უნდა დავთმოთ.

გამოყენებელი ლიტერატურა:

1-სახელმწიფოს და ეკლესიის ურთიერთობის სამართლებრივი რეგულირება

გამოცემაზე მუშაობდნენ: პაატა გაჩეჩილაძე; თამარ ალექსიძე

2-რწმენის ან აღმსრებლობის კანონმდებლობის ანალიზის რეკომენდაციები

გამოქვეყნებულია ეუთო/დიაუბ-ის მიერ, ეუთო/დიაუბ, 2005 წ.

3-რელიგიის ან რწმენის თავისუფლება: კანონები, რომლებიც გავლენას ახდენს რელიგიურ გაერთიანებათა სტრუქტურაზე, დემოკრატიულ ინსტიტუტთა და ადამიანის უფლებათა ბიუროს (დიაუბ-ის) საცნობარო დოკუმენტი 1999/4, ავტორი- კოულ დურჰამი

4-,,სახელმწიფო და ეკლესია ევროკავშირის წევრ ქვეყნებში’’ რედაქტორი პროფ. გერჰარდ რობერსი, თბილისი 2011წ;

ხალკი, 16.09.2017

გურამ ლურსმანაშვილი

Advertisements

მსოფლიო პატრიარქის ხალკიზე ვიზიტის დეტალები

     ცოტა ხნის წინ ფბ.ზე განვათავსე ხალკის საღვთისმეტყველო კონფერენციაზე ინფორმაცია, მალევე საიტზეც დაიწერა ოფიციალურად, თუმცა ჩემს მესინჯერში მოსული შეტყობინებებიდან გამომდინარე ეს ყველაფერი საკმარისი არ აღმოჩნდა. ბევრი რომ აღარ გავაგრძელო ხალხი (მათ შორის აბსოლუტურად უცნობებიც) ძალიან დაინტერესებულან ამ ღონისძიების მცირე დეტალებით, განსაკუთრებულად ბევრს აინტერესებდა მსოფლიო პატრიარქის ღვთისმსახურების დეტალები და რაოდენ გასაკვირიც არ უნდა აღმოჩნდეს ის, თუ რას მიირთმევს კონსტანტინოპოლის მთავარეპისკოპოსი. მეც გადავწყვიტე მათ ყველა კითხვას ერთობლივად  მოვუყარო თავი და თემის სახით ვუპასუხო, რადგან შეიძლება იგივე საკითხები სხვებსაც აინტერესებდეთ.

      მოკლედ, 1-2 სექტემბერს ამერიკის ყოფილი მთავარეპისკოპოსის მიქაელ კონსტანტინიდისის შესახებ კონფერენცია  გამართა კუნძულ ხალკის საღვთისმეტყველო, ისტორიულ სასწავლებელში, პირველივე დღეს დაახლოებით 15:00-ზე გვეწვია ფანარიდან (მსოფლიო საპატრიარქო) წამოსული სასულიერო იერარქების ჯგუფი. იქიდან გამომდინარე, რომ კუნძულზე მანქანები თითქმის არ მოძრაობენ, პატრიარქი პორტიდან მონასტრამდე (რომელიც მთის წვერზე მდებარეობს) პოლიციის მანქანით ამოვიდა, მის გვერდით იჯდა აშშ-ს მთავარეპისკოპოსი დემეტრეოსი, მანქანას მართავდა პოლიციელი, რომლის გვერდითაც იჯდა პატრიარქის დაცვის ერთადერთი წევრი.

            შემდეგ ფაეტონებით მოვიდნენ ეპისკოპოსები, მათ შორის თეატირისა და დიდი ბრიტანეთის მთავარეპისკოპოსი გრიგორიოსი, ბოსტონის ახლადგამორჩეული ეპისკოპოსი მეთოდიუსი და სხვანი.

            კონფერენციის პირველი დღის დასრულების შემდეგ ყველა მონაწილე და დამსწრე ჩავედით სატრაპეზოდ (დაახლ. 150 ადამიანი), სუფრის მომზადება, გაშლა, ალაგება, ჭურჭლის დარეცხვა და.ა.შ. თავიდან ბოლომდე ითავა მონასტრის მიერ დაქირავებულმა რამდენიმე ადამიანმა.

            მსოფლიო პატრიარქისგან დაწყებული, უკანასკნელი მსმენელით დამთავრებული, ყველა ვისხედით ერთიან მაგიდაზე და მივირთმევდით აბსოლუტურად იდენტურ საკვებს. კონკრეტულად: პირველი კერძი იყო ოსპის წვნიანი, მეორე გახლდათ ბრინჯის ფლავი რვაფეხით, დესერტად გეახელით ხალვა, შოკოლადის ნაყინი და დავლიეთ თითო ჭიქა ღვინო (რამდენიმემ 2-იც შესვა). სადღესასწაულო ტრაპეზი დაიწყო პატრიარქის მოსვლით, გაგრძელდა დაახლოებით 40 წუთი და დასრულდა ყოვლადუწმინდესის წასვლით.

          კონფერენციის სესიათა შორის არსებულ შესვენებებზე ყველა გამოვდიოდით დარბაზის გარეთ, სადაც იყო ე.წ. ,,COFFEE BREAK.’’ მსოფლიო პატრიარქი მიირთმევდა 1 ფინჯან ბერძნულ ყავას (ჩვენებურად რომ ვთქვათ ,,ნალექიანს’’). მთელი ღონისძიების მანძილზე პატრიარქის გვერდით ჩანდა მხოლოდ მისი მთავარდიაკონი, რაც შეეხება დაცვის ერთადერთ წევრს, იგი მაქსიმალურად ცდილობდა არავის  თვალთახედვის არეში მომხვდარიყო.

            2 ღამის განმავლობაში ჩემთვის ცნობილ იერარქთაგან არავინ წასულა სასტუმროში და ყველა მონასტერში ცხოვრობდა, მსოფლიო პატრიარქს ეძინა საკუთარ კელიაში, ხოლო სხვა იერარქებს კი სტუმრებისთვის გამოყოფილ ოთახებში.

     კონფერენცია დასრულდა 2 სექტემბერს, საღამოს 10 საათზე. პატრიარქმა წინასწარგაწერილი გეგმის მიხედვით მომდევნო დღეს მეზობელ კუნძულზე, წმ. გიორგის ტაძარში წირა.  ლიტურგიისთვის მსოფლიო საპატრარქოდან წამოვიდა მწირველი მღვდელი, დიაკონი და მნათე,  მათ წამოიღეს პატრიარქის მანტია და კვერთხი. ტაძარში არანაერი წინასწარი სამზადისი არ ყოფილა. მსახურება დაიწყო დილის 10-ის ნახევარზე ცისკრით, პატრიარქი შეიმოსა მანტიით, მიიღო კვერთხი და ავიდა საეპისკოპოსო კათედრაზე, სადაც მსახურების დასრულებამდე იმყოფებოდა და საკურთხეველში არ შესულა, იმ მარტივი მიზეზის გამო, რომ მწირველი არ ყოფილა. ტახტრევაზე მყოფი პატრიარქის წინ მთელი მსახურება იდგა მისი მთავარდიაკონი, რომელიც მთელი მახურების მანძილზე შესაბამის პერიოდში მთავარეპისკოპოს ბართლომეოსს აძლევდა ჯვარს, კვერთხს,  უსწორებდა მანტიას  და.ა.შ.

              სამოციქულოს მსვლელობისას პატრიარქმა დაინახა 2 მცირეწლოვანი გოგონა, რომელიც ფეხზედგომით ძალიან დაღლილიყვნენ. ყოვლადუწმინდესმა მთავარდიაკონს მოაყვანინა ისინი და ტახტრევანზე დაასმევინა. ამ დროს გოგონების მშობელმა (სავარაუდოდ დედამ, თუმცა არ ვიცი ზუსტად) რუსულად დაუძახა ბავშვებს,  რომ სასწრაფოდ ამდგარიყვნენ, რადგან ამ დროს დაჯდომა არ შეიძლებოდა ეკლესიაში. მოვლენის გაგრძელებაზე შეიძლება საუბარი, მაგრამ ამ თემაში არ მინდა ნეგატივით დაგტვირთოთ.

მთელი მსახურება უშეცდომოდ და ხმაშეწყობილად გალობდა ტაძარში მყოფი 2 გუნდი, თუმცა სამართლიანობა მოითხოვს აღინიშნოს, რომ  ყოველივე ეს ახლოსაც ვერ მივა იმ გენიალურ საგანძურთან, რისიც ყოველ კვირას, სამების საკათედრო ტაძარში, საპატრიარქო გუნდის მიერ შესრულებული უნიკალური საგალობლებოს მოსმენისას ვხდებით.

         წირვაზე მსახურობდა მწირველი მღვდელი, მას ეხმარებოდა დიაკვანი და რამდენიმე ეპიზოდში მნათესაც მოვკარი თვალი, საცეცხლურით ან სანთლით ხელში. წირვის დასრულების შემდეგ გავიგე, რომ მთელი ლიტურგია სადიაკვნეში მდგარა ანაფორით შემოსილი რამდენიმე მღვდელიც.

            მსახურების დროს არავის ჩაუბარებია აღსარება, თუმცა ეზიარა 100-დან დაახლოებით 90 ადამიანი. ზიარება დასრულდა 12-ის ნახევარზე, რის შემდეგაც მრევლს მსოფლიო პატრიარქმა 20 წუთიანი ქადაგებით მიმართა, რომელშიც განსაკუთრებული ხაზი გაუსვა ეკლესიის მჭიდრო კავშირს ეკოლოგიურ პროლემებთან. ქადაგების შემდეგ პატრიარქმა წირვაზე მყოფ თითოეულ ადამიანს დაურიგა სეფისკვერი და მცირე ზომის ხატები. ეს ყოველივე 12 საათზე დასრულდა, რის შემდეგაც ყველა გავედით ეზოში, სადაც მზად იყო ყავა, ჩაი, ტკბილეული და გამაგრილებელი სასმელი, ამ დროს ყველას ჰქონდა საშუალება მსოფლიო პატრიარქთან მისულიყო და გასაუბრებოდა.

P.S. მშვენიერი ხასიათზე მყოფი მრევლი გახსნილად ესაუბრებოდა საკუთარ მოღიმარ, მზრუნველ სულიერ მოძღვრებს, ეს ხმა მესმოდა და მომინდა რომ…. ,,ღმერთო, ღმერთო! ეს ხმა ტკბილი, გამაგონე ჩემს მამულში!”

გურამ ლურსმანაშვილი

05.09.2017

ხალკი

 

2008 წლის გმირებისადმი უმადურობა

იმდენი ვიღაცის პოსტში შევხვდი 2008 წლის ქართველ ბიჭებზე დამცინავ, უპატივცემულო და მოღალატურ საუბარს, რომ სათითაოდ ვეღარ დავაკომენტარებ და ჩემ პოსტში ერთიანად ვიტყვი.

1- აგვისტოს ომის აფხაზეთის ომის ხანგრძლივობასთან შედარება არის აბსოლუტური სისულელე, იმიტომ რომ 2008-ში ვიღაც დაქირავებულ ჩრდილო კავკასიელებს კი არა რუსეთის 58-ე არმიას ვებრძოდით.

2- არ შეიძლება ქართულ ავიაციაზე ისეთი კომენტარების წერა, როგორსაც ვხვდებით, თითქოს არ აფრენილან, არც უმუშავიათ, შეეშინდათ და.ა.შ. ამის დამწერებმა ალბათ არ იციან, რომ 8 აგვისტოს ქართულმა სუ 25-ებმა ჯავასთან რუსული კოლონა დაბომბეს, იგივეს თქმა შეგვიძლია მი 24-ებზე. მოკლედ, სანამ აფრენა შეეძლოთ თავი არ დაუზოგავთ საჰაერო ძალებს, და როდესაც ასაფრენი ბილიკები დაიბომბა საიდან აფრინდებოდნენ შეგიძლიათ გვითხრათ?

3- მოღალატურია ნებისმიერი განცხადება, რომელიც ქართული საჰაერო თავდაცვის ,,უუნარობის” შესახებ იქნება მიმართული, იმიტომ რომ ამ მებრძოლებმა იმ საბრძოლო არსენალის პირობებში შეუძლებელი შეძლეს და სანამ საზენიტოებს მუშაობა შეეძლოთ ღრუსი ოკუპანტები არ გაახარეს. 2008 წელს ქართველმა მეზენიტეებმა გრომებით (არც მეტი და არც ნაკლები) ჩამოაგდეს 10 რუსული სუ-25 მოიერიშე და დააზიანეს 4 ცალი სუ-24. ცილისწამებათა დამწერებმა ალბათ არ იციან, რომ 8 აგვისტო მსოფლიო ავიაციის ისტორიაში უპრეცენდენტო შემთხვევაა, როდესაც ქართველებმა ბუკ მ1 ტიპის მობილური საზენიტო სარაკეტო კომპლექსიდან გაშვებული მართვადი საზენიტო რაკეტით ქარელის რაიონში ჩამოაგდეს 50-60 მილიონის ღირებულების ТУ-22М3, რომლის ეკიპაჟიდან 2 დაიღუპა, 1 დაიკარგა, მაიორი მალკოვი კი ტყვედ ჩავარდა.

4- ამ ხალხმა ალბათ არ იცის სამხედრო პოლიციის (და ზოგადად პოლიციის) ქვედანაყოფების ბრძოლის შედეგები, ხშირად უდანაკარგოდ რომ ანადგურებდნენ რუსულ-ოსურ პოზიციებს, ომის პერიოდში 1 ბრძოლაც რომ არ წაუგიათ და ყველა საბრძოლო დავალებას რომ თავი წარმატებით გაართვეს.

5-ამ მოღალატე ყორღანაშვილებმა ალბათ არ იციან ქართული სპეცდანიშნულების რაზმების ენითგამოუთქმელი პროფესიონალიზმისა და გმირობის მაგალითები, რომელზეც დღესაც ლეგენდებს ყვებიან ღრუსები.

6-ჩვენმა დაუნახავმა თანამემამულეებმა ალბათ არ იციან ქართული დაზვერვის შესახებ, რომლის ბიჭებიც ხშირად სიცოცხლის ფასად აძლევდნენ ქართველ არტილერიას მოწინააღმდეგის პოზიციებს და გადაადგილების ზუსტ კოორდინატებს.

7-ამ ვაიქართველებმა ალბათ არ იციან ქართული არტილერიის მუშაობის შესახებ, რას აკეთებდნენ ბმ-21-ები, რმ-70-ები, და.ა.შ. რამდენი დღით შეაჩერეს რუსული კოლონის შემოსვლა და ზოგადად რა უქნეს ოკუპანტებს.

8-ქართველმა რუსოფილებმა ალბათ არ იციან რა მოუვიდა 9 აგვისტოს 58-ე არმიის სამხედრო კოლონას და გენერალ ხრულოვს, რას ყვებიან ჩვენს ბიჭებზე აბრაამ შმულევიჩი, კამსამოლსკაია პრავდას ჟურნალისტი ალექსანდრე კოცი, ერთ-ერთი ბატალიონის მეთაური გრიგორი ხარიტონოვი, ანატოლი ნოგოვიცინი, კლინჩევიცი და.ა.შ.

9-ამ ხალხმა ალბათ არ იციან რომ დღე 11 აგვისტოა, სწორედ ამ დღეს შინდისთან, მსუბუქად სეიარაღებულმა 17-მა ქართველმა ,,მზვერავმა’’ ენით აღუწერელი წინააღმდეგობა გაუწია დამპყრობლებს და სანამ ტყვია-წამალი ჰქონდათ სულ ვაი-დედა აძახებინეს, ცოცხლები მტერს მაინც არ ჩაბარდნენ და თავი აიფეთქეს.

გმირობათა კიდევ მრავალი მაგალითის მოყვანა შეიძლება ანწუხელიძესა თუ უცნობებზე დაწერილი, მაგრამ ერთი რაღაც მაინტერესებს, ამ პატარა ერში ამდენი მოღალატე და უმადური ადამიანი რატომ ცხოვრობს? დღემდე რომ ვერ არჩევენ ერთმანეთისგან მტერს და მოყვარეს? ან უფრო მეტი რა უნდა გააკეთოს რუსეთა რომ მტერი დაარქვან?

11.08.2017

გ.ლ.

რუსეთის მიერ გაწყვეტილი ქართული თაობები XX საუკუნეში

          

          საქართველოს არცერთ მტერზე გაგვაჩნია იმდენი მასალა, ინფორმაცია და ისტორიული გამოცდილება, რამდენიც რუსეთზე. მტერზე, რომელსაც ბრძოლის მეტად საინტერესო და დახვეწილი მეთოდები აქვს, რომელთაგან ერთ-ერთი ,,თაობათა გაწყვეტაა’’, ანუ- გაწყვიტე ნებისმიერი თაობა, რომელსაც დამოუკიდებლობის სურვილი აქვს, შემდეგ კი ,,დაყავი და იბატონე.’’ ყოველგვარი შელამაზების გარეშე ერთად გადავხედოთ მხოლოდ მეოცე საუკუნეს და გავიგოთ თუ როგორ გაწყვიტა დამოუკიდებელ საქართველოში საჯიშე თაობები რუსეთის პირსისხლიანმა იმპერიამ.

            1921 წლის თებერვალია, რუსული არმია დაიძრა საქართველოსკენ. ხელისუფლებამ თბილისის გამაგრება გადაწყვიტა. გენერალი ანდრონიკაშვილი კოჯრის მიდამოებშია, მას ჰყავს რეგულარული არმიის 4 პოლკი, გვარდიის 4 ათასეული და იუნკერთა სკოლის რაზმი. გენერალ მაზნიაშვილს სოღანლუღის და მიმდებარე პოზიციების დასაცავად ჰყავს 3 პოლკი, სასაზღვრო ათასეული, მეტყვიამფრქვევეთა ასეული და ორი საარტილერიო დივიზიონი. რაც შეეხება მარჯვენა ფრთას, აქ  გენერალი ჯიჯიხია დგას, რომელსაც ქვეითი ჯარის სამი ათასეული და ცხენოსანთა ესკადრონი ჰყავს. მიუხედავად მედგარი წინააღმდეგობისა, ამ მებრძოლთა უმრავლესობა რუსულ აგრესიას შეაკვდა.

  რუსული არმია საქართველოშია და იწყება ბრძოლა ჩვენი ქვეყნის დამოუკიდებლობისთვის, იწყება ბრძოლა აჯანყებისთვის. ეს სამზადისი უცნობი არ დარჩა საბჭოთა ხელისუფლებისთვის, შედეგად, 1923 წლის მაისში დააპატიმრეს და დახვრიტეს ქართული სამხედრო ინტელიგენციის მოწინავე მებძროლები, იხ ხალხი, რომლებზეც ჩვენი ქვეყნის მხედრული სული იდგა. ესენი იყვნენ- გენერლები: ანდრონიკაშვილი, წულუკიძე, კოტე აფხაზი; პოლკოვნიკები: მუსხელიშვილი, ხიმშიაშვილი, მაჭავარიანი, გულისაშვილი, ჩრდილელი; ოფიცრები: ყარალაშვილი, ბაგრატიონ-მუხრანელი; სახელმწიფო მოხელეები: ზანდუკელი, კერესელიძე, ჭიაბრიშვილი, ქუთათელაძე, კლიმიაშვილი.

            რეპრესიებმა რა თქმა უნდა ვერ შეანელეს თავისუფლებისთვის მებრძოლი სული და 1924 წელს აჯანყებამ მაინც იფეთქა, რომელიც სისხლში ჩაახშო  რუსეთის იმპერიამ. გადავხედოთ სტატისტიკას, რომლის მიხედვითაც: დაიხვრიტა ყოფილი მთავრობის მინისტრი ნოე ხომერიკი, თბილისის ყოფილი ქალაქისთავი ბენო ჩხიკვიშვილი, გვარიის ყოფილი სარდალი ვალიკო ჯუღელი, გენერლები: ყარალაშვილი, ფურცელაძე, გარდაფხაძე, ვაჩნაძე, ,,დამკომის’’ თავმჯდომარე ანდრონიკაშვილი, მისი მოადგილე ჯავახიშვილი. აჯანყების დაწყებისთანავე დახვრიტეს აჯანყების დაწყებამდე დაპატიმრებული 24 პოლიტპატიმარი,  თბილისში ასევე დახვრიტეს 36, სიღნაღის მაზრაში- 21, თელავის მაზრაში- 16, შორაპნის მაზრაში- 31, სამეგრელოში 451, გორის მაზრის სოფელ რუისში 24, სადგურ ყვირილასთან ტყვიამფრქვევებით ჩაცხრილეს ჭიათურიდან გამოგზავნილი ვაგონებში მყოფი 95 კაცი. 1924 წლის აგვისტოს აჯანყების მსხვერპლის რაოდენობა სერგო ორჯონიკიძის ცნობით იყო 1000 მდე ადამიანი.

            გადის მცირე დრო, აშკარაა რომ კომუნისტურ რუსეთსა და ფაშისტურ გერმანიას შორის სასტიკი ომი გაჩაღდება, ამიტომ რუსულმა ხელისუფლებამ გადაწყიტა საქართველოში გაენადგურებინა ყველა შესაძლო მოწინააღმდეგე, რომელსაც შეიძლებოდა რაიმე ფორმით ,,მეხუთე კოლონის’’ როლი შეესრულებინა. შედეგად მივიღეთ 1937 წლის რეპრესიები. რეპრესირებულნი რამდენიმე კატეგორიად შეიძლება დაიყოს: ,,უშუალოდ დამნაშავენი’’, ,,ხალხის მტრები’’, ,,მათი კუდები’’, ,,მათი ალობლები’’ და ,,ზედმეტად გულმოდგინენი’’. თავად ლავრენტი პავლოვიჩი გვაძლევს რეპრესირებულთა ზუსტ სტატისტიკას, რომელსაც თავის მეთაურს- იოსებ სტალინს უგზავნიდა, საიდანაც ვიგებთ, რომ 1937 წლის ოქტომბრამდე დაპატიმრებულია 12 000 ზე მეტი ადამიანი, რომელთაგანაც 5 236 უკვე ე.წ. ,,ტროიკამ’’ განსაჯა, სასამართლოს სამხედრო კოლეგიამ 910, განსაკუთრებულმა საბჭომ 591, უმაღლესი სასამართლოს სპეციალურმა კოლეგიამ- 468, სამხედრო ტრიბუნალმა- 99, სახალხო სასამართლოებმა კი- 70. ამ რეპრესიებით საქართველომ დაკარგა ინტელექტუალთა ისეთი წარმომადგენლები, როგორებიც იყვნენ: მიხეილ ჯავახიშვილი, ტიციან ტაბიძე, პაოლო იაშვილი (რომელმაც თავი მოიკლა), ევგენი მიქელაძე, სანდრო ახმეტელი, ვახტანგ კოტეტიშვილი. თუმცა ეს ყოველივე როდია, აუცილებელი იყო დახვრეტასგადარჩენილი ანტისტალინური ძალის საქართველოდან გადასახლება, რის გამოც ათასობით ქართველი გაიგზავნა ციმბირის სპეციალურ ბანაკებში (მაგადანი, კალიმა და.ა.შ.) სადაც მონურ ყოფაში აიძულებდნენ არაადამიანურ შრომას.

მეორე მსოფლიო ომსაც მივადექით, რა პერიოდშიც საქართველოდან ნახევარ მილიონზე მეტი მოქალაქე გაიწვიეს, რომელთაგანაც 200 000 დაიღუპა ან უგზო-უკვლოდ დაიკარგა, ხოლო დაახლოებით 100 000 კი სამუდამოდ დასახიჩრდა და დახეიბრდა.  თუმცა ამით არდაკმაყოფილდა პირსისხლიანი იმპერია და 1950-1951 წწ. საქართველოდან 1950 წელს შუა აზიაში 1273 ოჯახი (4716 ადამიანი), ხოლო 1951 წელს კი 2581 (11458 ადამიანი) გადაასახლა.

გადის დრო და სისხლის ფასად მოვიპოვეთ დამოუკიდებლობა, გვყავს ეროვნული მთავრობა, გვიხარია…. მაგრამ 1991 წლის 21 დეკემბერს ყაზახეთში გამართული დსთ-ს ყრილობის შემდეგ, ე.ი. მას შემდეგ რაც საქართველომ ღიად უარყო პოსტსაბჭოთა ქვეყნების ახალ ალიანსში გაწევრიანება, ჩრდილოელი მეზობლისგან შედეგად რაც მივიღეთ გახსოვთ? გაგახსენებთ. სამაჩაბლოს, აფხაზეთის და ე.წ. ,,სამოქალაქო ომში’’ გაწყვეტილი და დაკარგული თაობა. ბევრი ვეცადე მიმეკვლია თუნდაც მეტ-ნაკლებად ზუსტი სტატისტიკისთვის, მაგრამ ვერ შევძელი, იმ მარტივი მიზეზის გამო, რომ დაკარგული ტერიტორიების და დევნილების გარდა ვერავინ დაითვალა და დაიანგარიშა ჩვენი ზარალი, გაწყვეტილი  და დაკარგული თაობის შვილების  ზუსტი რაოდენობა.

გადის დაახლოებით 25 წელი, 2008 წლის აგვისტოა… კიდევ ერთხელ გადაწყვიტა რუსეთის იმპერიამ საქართველოს თავისი მზაკვრული გეგმის შესრულება, რაც უფლის მადლით, ქართველი ჯარისკაცების სისხლით და საერთაშორისო საზოგადოების თანადგომით არ გამოუვიდა. ჩვენ კი ისღა დაგვრჩენია დაველოდოთ მომდევნო შემოტევას, რომელიც ამ გადარჩენილი და მართლაც ,,მაგარი” თაობის განადგურებისთვის  იქნება მიმართული.

2. 08. 2017

გურამ ლურსმანაშვილი

დავით აღმაშენებელი და მუსლიმი მიგრანტები საქართველოში

(მოკლე მიმოხილვა)

გასული საუკუნის მიწურულს მოპოვებული დამოუკიდებლობა, ჩვენი დროის უდავოდ უდიდესი მონაპოვარია, მაგრამ ორმაგად სამწუხაროა, რომ ამ განძთან ერთად შევითვისეთ ის ურა-პატრიოტიზმი, შოვინიზმი, ქსენოფობია და რასიზმი, რომლის შედეგებსაც დღესაც ვიმკით და რაც კარგად ვიხილეთ ახლახანს ჩატარებულ მარშზე თუ აღლუმზე. ორმაგად უფრო სამწუხაროა, როდესაც აბო თბილელის, შუშანიკის, ასურელი მამების და.ა.შ. ქვეყანა, მუსლიმი მიგრანტების წინააღმდეგ გამოდის, ამ ყველაფერს წინ ,,დავით აღმაშენებლის ხატი’’ და დიდგორის საქართველოს მოტივები ,,მოუძღვის,’’ ხოლო ეს ყველაფერი იმით ,,პრავდება’’ რომ არალეგალ მიგრანტებს ვებრძვით კაცოო…. ქართველი ლეგალებისა თუ არალეგალი მიგრანტების პატრონები ვამბობთ ამას….

მოკლედ ბევრი რომ არ გავაგრძელოთ, მოდით იმ ისტორიკოსებს გადავხედოთ, ვინც დავითის დროს ცხოვრობდა და მის მოღვაწეობას აღწერდა.  დავიწყოთ „თარიხ მაიაფარიკინის“   არაბი ავტორით- აჰმად იბნ იუსუფ იბნ ალი ალ-ფარიკით: ,,მას შემდეგ, რაც დავით აღმაშენებელმა თბილისი საქართველოს შემოუერთა, მაშინვე გასცა ბრძანება მუსლიმთა რელიგიის ხელშეუხებლობის შესახებ. უფრო მეტიც, გარკვეული პრივილეგიები მიანიჭა მათ. ასე მაგალითად… ქალაქის იმ ნაწილში, სადაც მუსლიმები ცხოვრობდნენ, არავის ჰყოლოდა ღორი და არავის დაეკლა იგი მათ შორის, მან (დავითმა) მოჭრა მათთვის მონეტა (ფული) ხალიფისა და სულტანის სახელით: და მისცა მათ უფლება აზანისა (ლოცვაზე მოწოდებისა) და თავისუფლად ლოცვისა. დაუდო მათ პირობა აგრეთვე, რომ არც ქართველი, არც ებრაელი და არც სომეხი არ შევიდოდა ისმაილის (მუსლიმების) აბანოში, და რომ პარასკევ დღეს მინბარიდან ილოცავდნენ ხალიფასა და სულტნისათვის და არა მისთვის (დავითისთვის). იგი კეთილად ეპყრობოდა მუსლიმანებს, მათ სარწმუნოებას, მეცნიერებას, ხალხსა და სუფიებს.’’

            იგივე ისტორიკოსი გადმოგვცემს: ,,დავით აღმაშენებელმა ისინი (მუსლიმები) ერთი წლით გაათავისუფლა სხვადასხვა გადასახადებისგან. სახელმწიფო ხაზინის სასარგებლოდ ყოველწლიურად გადასახადი თითოეული მუსლიმანისთვის სამ დინარს შეადგენდა, მაშინ როცა თვით ქართველები უფრო მეტს იხდიდნენ. საგულისხმოა ის გარემოებაც, რომ ამგვარი დამოკიდებულება მაჰმადიანი მოსახლეობისადმი დაცული იყო დავით აღმაშენებლის შემდგომ დემეტრე  I-ის დროსაც.’’ გთხოვთ ყურადღება მიაქციოთ რომ ეს ის ალ-ფარიკია დარწმუნებით რომ გადმოგვცემს პირადად ვნახე მეჩეთში დემეტრე I, რომელმაც ლოცვის მოსმენის შემდეგ 200 ოქროს დინარი შესწირაო.

ახლა მეორე არაბ ისტორიკოსს მოვუსმინოთ, კაცს რომელმაც დაწერა- „ეპოქის სარკე გამოჩენილ პირთა ისტორიის მიხედვით,“ ე.ი იბნ-ალ-ჯაუზს: ,,დავით აღმაშენებელი თავის შვილთან, დემეტრესთან ერთად პარასკევობით მეჩეთში დადიოდა, ლოცვას ესწრებოდა და წასვლისას დიდძალ ფულს სწირავდა.’’ 

თუ საჭიროა მუჰამედ ალჰამავისაც მოვიშველიებთ, რომელიც ამბობს: ,,დავით აღმაშენებელი ისლამის დიდი მცოდნე იყო და განსჯის ყადს ხშირად იმაზეც კი ეკამათებოდა, ყურანი როგორ და საიდან წარმოსდგაო.’’

ცალკე საბრის თემაა დავითის ისტორიკოსისვე თქმული: ,,ყივჩაყნი დააყენა ადგილთა მათ მარჯუეთა დედა-წულითა მათითა, რომელთა თანა წყობად განმავალი რჩეული ორმოცი ათასი.” მოკლედ კიდევ შეიძლება საუბრის გაგრძელება, მაგრამ როგორც წესი ვრცელი სტატიები ნაკლებად იკითხება, ამიტომ აქ შევჩერდეთ. ის კი ნუ დაგვავიწყდება, რომ კრიმინალს ეროვნება არ აქვს, ეროვნულობას ურაპატრიოტიზმთან, შოვინიზმთან თუ ქსენოფობიასთან კავშირი არ აქვს, ხოლო ჩვენი ქვეყნის მდგომარეობაში მყოფი სახელმწიფო, მაქსიმალურად უნდა შეეცადოს უცხოელი ინვესტორების მოზიდვას, თუ ოდნავ უკეთესი ცხოვრების სურვილი მაინც გვაქვს. თვენი ნებაა ვინ ჩაატარებს პარადებს თუ მარშებს, მაგრამ დავით აღმაშენებლის სახელის ხსენებისას, ნუ გვავიწყდებათ რომ ვიღაც ურა- პატრიოტ, შოვინისტ დ ბნელ მეფეზე მეფეზე კი არა, ეკლესიის რეფორმატორზე, ქვეყანაში თეოლოგიისა და მეცნიერების დამსაძირკვლებელზე, უცხოური ინვესტიციების მომზიდავზე, განმათლებელზე, ტოლერანტზე, ზოგადად- მულტიკულტურიზმზე, სტუმართმოყვარეობაზე, სამშობლოს უანგარო სიყვარულზე და.ა.შ. ვსაუბრობთ.

გურამ ლურსმანაშვილი

18.07.2017

საქართველოს ისტორია ოთხ ტომად, ტომი II, მთავარი რედაქტორი მარიამ ლორთქიფანიძე, თბილისი, 2012

საქართველოს რუსეთთან დიალოგის მოკლე ისტორია

(ანუ- ჩვენ მზად ვართ წავიდეთ მოსკოვში?! )

          მაშინ როდესაც ქართველი პარლამენტარები მოსკოვში ჩადიან დიალოგისთვის, ჩვენი საზოგადოების ნაწილი უცხოელების საწინააღმდეგო  მარშს აწყობს,  მეორე ნაწილი რუსეთთან დიალოგის აუცილებლობაზე, ურთიერთობების დაბობაზე ხოლო საბოლოო ჯამში ყველა ესენი- ,,უბლოკო სტატუსზე’’ ერთიანდებიან, მოდით უბრალოდ თვალი გადავავლოთ საქართველო-რუსეთის ,,დიალოგის’’ ისტორიას.

            საუბარი დავიწყოთ 1561 წლით, როდესაც კახეთის მეფე ლევანმა მოსკოვში გააგზავნა წერილი დახმარების თაობაზე. 1562-1563 წლებში რუსეთის მეფე ივანე IV-მ უკვე ჯარი გამოაგზავნა, თავისი სიმამრის, ჩერქეზთა მთავრის, თემურყვას დასახმარებლად  ამ ჯარის მცირე ნაწილი ჩადგა კახეთის სანაპირო ციხეებში შამხალის მხრიდან თავდასხმების მოსგერიებლად, თუმცა მალევე უკან, დიდ რუსეთში დაბრუნდა.

     ამის შემდეგ ალექსანდრე II-ს ჯერია, რომელმაც რა არ იღონა ,,ერთმორწმუნე მეზობელთან,’’ გაიცვალა ელჩობა ორ სამეფოს შორის, 1587 წლის 28 სექტემბერს მეფემ თავისი შვილებითა და დარბაისლებით მოსკოვის მეფის ხელდებულობის ფიცი მიიღო, 1589 წელს რუსეთის მეფე თევდორემ გამოუგზავნა ,,წყალობის სიგელი,’’  რომ რუსეთის მეფე კახეთის სამეფოს თავის მფარველობაში იღებდა და კისრულობდა კახეთის დაცვას საგარეო მტრებისგან, მალევე გამოჩნდა შაჰ-აბას I, რომლისგან ისე დაიცვა საქართველომ რუსეთის დახმარებით თავი როგორც…

          ახლა უკვე ქართლ-კახეთის მეფეებს, თეიმურაზსა და ერეკლეს მივადექით, რომლებმაც 1752 წლის  მაისში  რუსეთში ელჩობა გააგზავნეს ლეკებისგან თავდასაცავად და ქართლ-კახეთის სამეფოს გაერთიანების ოფიციალურ, იურიდიულ ცნობას, მაგრამ როგორც წინა ასევე მომდევნო მცდელობები, ესეც უშედეგოდ დასრულდა.

       მეტად საინტერესოა თემურაზის მეორე ელჩობა, მოხუცი მეფე 8 თვის მანძილზე იმყოფებოდა რუსეთში, უდრდტვინველად იტანდა ყველაფერს, იმედს არ კარგავდა რომ დიდი რუსეთი ერთმორწმუნე ძმას დაეხმარებოდა, მაგრამ ახალმა იმპერატორმა პეტრე III-მ სასტიკი დამამცირებელი უარი უთხრა დახმარებაზე ქართველ მთავარს, რაც მოხუცმა მეფემ ვერ გადაიტანა და  1762 წლის 8 იანვარს სული განუტევა. 376

            აღმოსავლეთ საქართველოს არც დასავლეთი ჩამორჩა, 1768 წელს იმერლები ელჩობას აგზავნიან რუსეთში დასახმარებლად მაქსიმე ქუთათელის მეთაურობით. ამ დროს რუსეთი თურქეთის წინააღმდეგ ერთგვარ ,,ჯვაროსნულ ომს’’ ამზადებდა რაშიც ქართველების გამოყენებას აპირებდნენ და საზარბაზნე ხორცად გამოიყენეს კიდეც.

        1769 წლის მარტს მივადექით,  როდესაც რუსეთის წარმომადგენელი საქართველოში შემოვიდა, შეხვდა სოლომონსა და ერეკლეს, ერეკლემ 5-7 პოლკის შემოშვება ითხოვა, 1769 წლის აგვისტოში საქართველოში გენერალ ტოტლებენის რაზმი შემოვიდა 480 კაცით, რომელმაც ,,აგვაყვავა და დაგვიცვა.’’ რის ასოციაციას იწვევს რუსი გენერალი საქართველოს ისტორიისთვის? ასპინძის ბრძოლის, ღალატის, შიდაპოლიტიკური ვითარების არევის და.ა.შ. მაგრამ ეს ყველაფერი როდია,   ტოტლებენი რეპუტაციის აღსადგენად და სამეფო კარის გულის მოსაგებად, ერეკლესი წინააღმდეგ ბრძოლაში ჩაება. დაუკავშირდა ოპოზიციონერ თავადებს და მეფის წინააღმდეგ აჯანყების ორგანიზება დაიწყო. ამასთან ქართული ციხე-ქალაქების დაკავებას და მოსახლეობის რუსეთის იმპერატრის ერთგულებაზე დაფიცებას შეუდგა. ამ ყველაფერს რა თქმა უნდა შეეწინააღმდეგა პატარა კახი, რაც ,,ერთმორწმუნე მეზობელმა’’ მწარედ ანანა, რასაც 1722 წლის რუსეთში ელჩობის დროს შევხვდით, ერეკლეს ტოტლებენის საწინააღმდეგო ღონისძიებები ,,მოწყალე იმპერატორისადმი’’ უმადურებად და მოღალატურ საქციელად ჩაუთვალეს და ასაკისა თუ ღირსების შეუფერებლად დატუქსეს.გადის დრო და ქართლ-კახეთის მეფემ რუსეთის მფარველობაში მიღება ითხოვს: ,,ყოველნი ჩემნი შთამომავალნი რუსეთის მონარხის ერთგულნი მონანი და მოსამსახურენი იყვნენ.’’  აგიხდეთ ყველაფერი…

1783 წლის 24 ივლისს უკვე ტრაქტატი ,,ვიზეიმეთ.’’ ჩვენს მღვდელთმთავარს ეგონა ეშველა და დამაფასებენ ერთმორწმუნე ძმებიო, მაგრამ ეგღა აკლდათ…. რუსული ეკლესიის იერარქიაში მას IV ხარისხი მინიჭეს, ხოლო რატიფიცირებულ ტექსტში კი VIII.

            გადის დრო, კრწანისის ბრძოლა წავაგეთ, სპარსელთა ლაშქარმაც იჯლიგინა თბილისი და წავიდა, სამეფო დემორალიზებულია და.ა.შ. რა ქნა ჩვენმა მფარველმა? რუსეთის გამიზნული პოლიტიკის წარმატებული განხორციელება იყო იმის მიზეზი, რომ საქართველოს წინააღმდეგ განეწყო და დაირაზმა თითქმის ყველა მეზობელი. რუსეთმა წარმატებით შეასრულა ის, რასაც გეგმავდა. იგი თავისი პოლიტიკის გამარჯვებას ზეიმობდა, რადგან, ხელისგაუსვრელად ქართლ-კახეთის სამეფო დაცემის პირას მიიყვანა და მცირეოდენი ძალისხმევა სჭირდებოდა, რათა იგი საბოლოოდ განადგურებულიყო. ამასაც მალე მიიღებს…

       გაჩანაგებულ ქვეყანას ,,მოკავშირე ძმა’’ არათუ თავად არ ეხმარებოდა, არამედ სხვებისგან დახმარებასაც უკრძალავდა: ,,ყველანაირად შეეცადეთ, რომ მან ეს სესხი სხვისგან არ მიიღოს; დააიმედეთ, რომ რუსეთიყველაფერს გააკეთებს მის სასარგებლოდ’’- ავალებდნენ რუსი ხელისუფალნი რიმსკის- კორსაკოვს, რომელიც 1796 წელს განჯისკენ მიემართებოა.

          გადის დრო და ახალი მეფე გვყავს- ზაქიჭამია, საქართველოს ,,სულიერ შრეემბში’’ თქვენ წარმოიდგინეთ და ამართლებენ ხოლმე მის ქმედებეს და მის მიერ დაქცეულ ქვეყანას- ამ ყველაფერს სულიერი მძღვრის კურთხევით აკეთებდა, ემორჩილებოდა და რა ექნაო… ხოდა ამ მორჩილებასა და სამკურნალო ზაქის ჭამაში იყო, როდესაც  1799 წელს მეფე გიორგი XII-მ თავის ელჩს რუსეთთან ახალი ურთიერთობის დამყარება დაავალა, შედეგად მივიღეთ ახალი ტრაქტატი, რომლითაც საქართველო ყველა თავის სხელმწიფოებრივ პრეროგატივას ფაქტობრივად კარგავდა, იტოვებდა მხოლოდ სამეფო ოჯახის მატერიალური და მორალური ამბიციების ზოგიერთ კომპონენტს. მაგრამ მთავარია მეფე ხომ გვერქვა და სახელმწიფოს…

       ცოტა ხანიც და საქართველოს დელეგაცია პეტერბურგშია, ითხოვენ რომ მათთვის დაენიშნათ მეფე, რომელიც საქართველოში იმპერატორის ნაცვალი იქნებოდა და საქართველოს საკითხების განხილვასი მათაც მიეღოთ მონაწილეობა, მაგრამ უშედეგოდ. მათი აზრი არავის აინტერესებდა. როდის აინტერესებდა რუსეთს ჩვენი აზრი? ბევრი რომ აღარ გავაგრძელოთ 1802 წლის 12 აპრილს ალექსანდრე I ის მანიფესტი თბილისში გამოქვეყნდა და…

         ვიცი თქვენც ბევრ ,,პრადვინუტს’’ იცნობთ, რომლებიც გეუბნებიან რომ თუ რუსეთს მოვეფერებით, ბაბას დავუძახებთ, თბილად დაველაპარაკებით, ნატსა და ევროკავშირზე უარს ვიტყვით, დაკარგულ ტერიტორიებს მოგვცემსო. არა ბატონო, მაქსიმუმ ჩვენი ფალსიფიცირებული ღვინო, ბორჯომი და პროდუქტ გავიდ-გამოვიდეს და 37 ლარად რუს ქალებს დავაცხრეთ, არანაერ ტერიტორიებს არ დაგვიბრუნებს. არ გჯერათ? ისტორია წავიკითხოთ…

         მოკლედ, მეოცე საუკუნის დასაწყისში ჩვენი სამწლიანი დამოუკიდებლობის გამო, 1921 წლის 16 მარტის რუსეთ-თურქეთის ხელისუფლების შეთანხმებით, ხოლო 1921 წლის 13 ოქტომბრის ყარსის ხელშეკრულებით, თურქეთს გადაეცა ყოფილი ბათუმის ოლქის სამხრეთი ნაწილი (მაჭახელა, ბორჩხა, მაკრიალი), 936, 15 კვკმ-მდე; ართვინის ოლქი- 3384, 82 კვკმ და არდაგანის ოლქი 5644, 74 კვკმ ტერიტორია.

   მარტო თურქეთს? არა ბატონო. ამ წელსვე აზერბაიჯანის სს რესპუბლიკას ზაქათალის ოკრუგის (რომლის ტერიტორია 3993, 89 კვკმ-ს ხოლო, მისი მოსახლეობა კი 92668 სულს შეადგენდა) გარდა, გადაეცა თბილისის მაზრის გარეჯის ველი, ქვემო ყარაიაზის სექტორი- 658, 59 კვკმ და სიღნაღის მაზრის ელდარის  ველი- 546, 69 კვკმ.

   ჩვენს საყვარელ სომხებს ხომ არ ვატკენდით გულს და 1921 წლის 7 ივლისს, იოსებ სტალინის მონაწილეობით რკპ(ბ) კავბიურომ საქართველოსა და სომხეთის საკითხი განიხილა და დაადგინა, რომ ლორეს ყოფილი ნეიტრალური ზონა შეერთებოდა სომხეთის საბჭოთა რესპუბლიკას, 236, 41 კვკმ.

            ეს იყო ჩვენი ტერიტორიული სასჯელი დამოუკიდებლობისთვის და 70 წლის მანძილზე ჩვენზე ერთგული ქვეშევრდომი ალბათ არც ყოლია რუსეთს, მაგრამ დაგვიბრუნა ეს ტერიტორიები? არა ბატონო და არც დაგვიბრუნებს, რადგან მუდამ გვახსოვდეს რომ მისგან დამოუკიდებლობის უფლება არ გვაქვს, მაგრამ ეს დავივიწყეთ 1990- იანებში. შედეგი? აფხაზეთი და ოსეთი წაგვართვა და როგორც არ უნდა მოვეფეროთ, რაც არ უნდა გავუკეთოთ, არასდროს დაგვიბრუნებს, პრინციპი აქვს ასეთი და მორჩა.

            ხოდა მარშებზე რომ გამოვალთ პრორუსული ,,უბლოკო სტატუსის მომხრეები’’- თურქეთიც ოკუპანტიაო, არ დაგვავიწყდეს, რომ სწორედ ჩვენმა სათაყვანებელმა რუსეთმა უფეშქაშა ქართველთა სისხლით მორწმული მიწები თურქეთს. დიახ ბატონო, სწორედ რუსეთია ის ერთადერთი და უმთავრესი პრობლემა, რომელიც გვაწუხებს (თუ რა თქმა უნდა ტერიტორიულმთლიანობას, სუვერენიტეტსა და დამოუკიდებლობას მივიჩნევთ უმთავრესად და არა ჩვენი პროდუქციის რუსეთში გაყიდვასა და იქაურ ქალებში 37 მანეთიან შლიგინს).

            დროა დავივიწყოთ პატარა ერის დიდი სინდრომი- ,,ქართველობას გვართმევენ,’’ ,,გვებრძვიან’’ და.ა.შ. რეალურად არავის არაფერში ვჭირდებით, არც რუსეთს ვჭირდებით რამეში, უბრალოდ ჩვენს დამოუკიდებლობას ვერ ეგუება, ესაა და ეს.

P.S. დღეს, როდესაც ამას კითხულობთ, ჩვენი პარლამენტარები რუსეთში არიან და ,,დიპლომატიურ შეხვედრებს’’ მართავენ ტერიტორიის დასაბრუნებლად, პასუხი გითხრათ? პრინციპში მე რატომ უნდა გითხრათ, რუსეთის სათათბიროს დსთ-ის საკითხთა კომიტეტის თავმჯდომარე, ლეონიდ კალაშნიკოვი გეტყვით: ,,საქართველოსა და რუსეთს შორის დიპლომატიური ურთიერთობების გაწყვეტის შემდეგ ქვეყნებს შორის მოლაპარაკებების ერთი გზა არსებობს – ეს აბაშიძე-კარასინის შეხვედრებია. ვთვლი, რომ ეს არასწორია. ჩვენი მხრიდან ჰუმანიტარული, კულტურული და რელიგიური თანამშრომლობის საკითხებს წამოვჭრით, ვისაუბრებთ ასევე ვიზების პრობლემასა და ქვეყნებს შორის მიმოსვლის გამარტივებაზე. რაც შეეხება ისეთ პრობლემებს, როგორიცაა, მაგალითად, საზღვრების საკითხი, არა მგონია, რომ ამ თემას სერიოზულად შევეხოთ, რადგან ეს ჩვენს კომპეტენციაში არ შედის.  “სახელმწიფოებმა, რომლებიც დღეს აფხაზეთად და ოსეთად იწოდებიან, განსაზღვრეს თავიანთი სტატუსი. რუსეთისა და საქართველოს პარლამენტებს ამ საკითხზე საუბრის უფლებამოსილება არ გვაქვს.“

 

11.07.2017

გურამ ლურსმანაშვილი

 

კენტერბერიის მთავარეპისკოპოსმა კოპტების პაპს უმასპინძლა

კენტერბერიის მთავარეპისკოპოსმა კოპტების პაპს უმასპინძლა დღეს, 12 მაისს, კენტერბერიის მთავარეპისკოპოსმა იუსტინემ, ლამბერტის სასახლეში უმასპინძლა კოპტების ორთოდოქს პაპს, მის უწმინდესობა თეოდორე II-ს. ეკლესიათა მეთაურებმა ისაუბრეს კოპტური ეკლესიის თანამედროვე ყოფაზე, გამოწვევებსა და შესაძლებლობებზე, ასევე ორ ეკლესიას შორის ურთიერთობებზე. შეხვედრის შემდეგ სასულიერო პირებმა ვესტმინსტერის სააბატოში გადაინაცვლეს და ილოცეს, რაც ამ ორი ეკლესიის არსებობის ისტორიაში უპრეცენდენტო მოვლენაა. ლამბერტის სასახლეში კენტერბერიის მთავარეპისკოპოსმა განაცხადა: ,,თქვენო უწმინდესობა, გმადლობთ აქ ყოფნისთვის. მადლობა, რომ შევხვდით ერთმანეთს. აღვნიშნეთ, რომ საჭიროა შევინარჩუნოთ საზოგადოება, რომელშიც ქრისტიანებსა და მუსლიმებს განვითარება შეეძლებათ. შევეხეთ იმასაც, რომ საჭიროა ზოგადად ქრისტიანულ ეკლესიათა ერთობა, ხოლო ეგვიპტეში მოქმედ ეკლესიათა შორის კი კარგი ურთიერთობების არსებობა. ვისაუბრეთ იმ ექსტრემისტულ ქმედებებზეც, რომლებიც როგორც ქრისტიანებს, ასევე მუსლიმებსაც აზიანებს. ამ ქმედებებს ახლო პერპექტივაში მკვეთრი ნაბიჯებით უნდა ვუპასუხოთ, ხოლო შორეულში კი კარგი განათლებით.’’ თავის მხრივ პაპმა თეოდორემ აღნიშნა: ,,ჩვენს ლოცვაში გამოვხატეთ ქრისტესმიერი ძმების ერთობა, ვაცნობიერებთ რა ჩვენს განსხვავებულობებს, ვხვდებით რომ, სწორედ ისინი მიგვიძღვიან ორმხრივი დიალოგისკენ. ეს იყო მთავარეპისკოპოს იუსტინეს მეორე შეხვედრა პაპ თეოდორესთან, პირველი შედგა 2013 წლის ივნისში (ქაირო), მთავარეპისკოპოსის ახლოაღმოსავლეთში ვიზიტის ფარგლებში. შეგახსენებთ რომ მთავარეპისკოპოს იუსტინესთან შეხვედრამდე, უწმნინდესი თეოდორე II დედოფალმა ელისაბეტმა მიიღო ბაკინგემის სასახლეში.

წყარო- palamacentre.com

განკაცების მოტივი

Cur Deus Hom?

განკაცების მოტივი მღვდელი გიორგი ფლოროვსკი ,,მე ვარ ანი და ჰოე’’ (აპოკ. 1.8) I ქრისტიანები საკმაოდ ადრეული დროიდანვე საუბრობენ გამოხსნის შესახებ, შესაბამისად ჩვენი უფალი უპირველესად მხსნელად მოიხსენიება, რომელმაც გამოისყიდა ადამიანები ცოდვის ტყვეობისა და მონებისაგან. ადრექრისტიანულ ღვთისმეტყველებაში განკაცების უმნიშვნელოვანესი ფაქტი ხშირად განიხილებოდა გამოსყიდვის მნიშვნელობით. ქრისტეს პიროვნების მცდარი კონცეპტი, რომლის თაობაზეც ადრეული ხანის ეკლესიაში პაექრობდნენ, გაკრიტიკდა და ღიად უარყოფილ იქნა, რადგან იგი აზიანებდა ადამიანის გამოსყიდვის სინამდვილეს. გამოსყიდვის მართებულ მნიშვნელობას განიხილავდნენ როგორც ღმერთსა და ადამიანს შორის მჭიდრო კავშირის აღდგენას, შესაბამისად გაკეთდა დასკვნა, რომ თავად გამოსყიდვა ორივე მხარეს ეკუთვნოდა, ე.ი. თავიდან ერთად მოქმედებდა ღვთაებრიობა და ადამიანურობა, წინააღმდეგ შემთხვევაში მათ შორის გაწყვეტილი კავშირი თავისით ვეღარ აღდგებოდა. ეს იყო სწორედ იმ მთავარი არგუმენტების მიმართულება, რომელსაც ვხვდებით წმ. ათანასეს არიოზელებთან პაექრობისას, გრიგოლ ნაზიანზელის მიერ აპოლინარიზმის დაგმობისას და IV ს-ის სხვა ავტორებთან. ‘’რაც უერთდება ღმერთს ის გამოიხსნება’’, ამბობს წმ. გრიგოლ ნაზიანზელი’’1 ,

მამებთან დაბრუნების სირთულე

,,მამებთან დაბრუნების’’ სირთულე

თარგმნა გურამ ლურსმანაშვილმა

მეოცე საუკუნეში აშკარად გამოცოცხლდა ქრისტიანული თეოლოგიის სამი მიმართულებაკათოლიკური, მართლმადიდებლური და პროტესტანტული, რაც უკან, ქრისტიანულ წყაროებაზე მიბრუნებასა და ახალი აღთქმის წერილთან უშუალო კავშირში გამოიხატა. რომის კათოლიკეებისათვის ახალი აღთქმის ავტორიტეტულ წყაროებზე მიბრუნების მიზანი 19301960 წწ. თვალნათლივ შეინიშნებოდა ბელგიელ, ფრანგ და გერმანელ თეოლოგებში, განსაკუთრებული გავლენა იგრძნობოდა ფრანგ დომინიკანელებსა და იეზუიტებს შორის La Saulchor (პარიზი) და Lyon Fourviere. მოძრაობის გამოცხადებაიყო მძლავრი მოწოდება ლიტურგიკული და ბიბლეისტიკური განახლებისთვის და კათოლიციზმში1 პატრისტიკული ,,გაახალგზარდავებისთვის.’’ პროტესტანტებისთვის პატრისტიკული წყაროებით დიალოგი წარმოადგენს რამდენიმე გავლენიანი თეოლოგის ნაღვაწს, ესენი არიან Karl Barth, Thomas F. Torrance, and Thomas C. Oden.2 ტერმინი- ,,რეფორმირებული კათოლიკობა’’ გამოხატავს პროტესტანტულ ,,თეოლოგიურ მგრძნობელობას’’ და შეგნებას, რომ უკანასკნელ ხანებში თეოლოგიას განსაკუთრებით ჭირდება ქრისტიანული წარსულის წყაროების ხელახალი შესწავლა და რომ საჭიროა განახლება.3 შესაბამისად, ამ პროტესტანტული მოძრობისათვის დამახასიათებელიაპატრისტიკული წყაროების კრიტიკული კითხვა, რამდენადაც იგი ნამდვილად ეყრდნობა რეფორმირებულ მართლმადიდებლურ დოგმატიკას.4 მამა გიორგი ფლოროვსკის განცხადებამ, რომ ეკლესიას ჭირდება ,,მიბრუნება მამებთან’’ და

მიტროპოლიტი იოანე ზიზიულასი

 

ბიოგრაფია

მიტროპოლიტი იოანე ზიზიულასი (ბერძნ. Ιωάννης Ζηζιούλας) დაიბადა 1931 წლის 10 იანვარს კოზანში (Κοζάνης; საბერძნეთი). 1950 წელს სწავლობდა თესალონიკისა და ათენის უნივერსიტეტებში (საბერძნეთი), 1955 წელს კი ბოსეს ინსტიტუტში (შვეიცარია, Bossey Ecumenical Institute ). 1960-1964 წლებში მუშაობდა სადოქტორო დისერტაციაზე მამა გიორგი ფლოროვსკის ხელმძღვანელობით ამავდროულად საქმიანობდა ვაშინგტონის უნივერსიტეტის ბიზანტინისტიკური კვლევების ცენტრში (Dumbarton Oaks Research Library and Collection is an institute in Washington). იოანე ზიზიულასს ათენის უნივერსიტეტმა 1965 წელს მიანიჭა დოქტორის ხარისხი, ამავე უნივერსიტეტში მოღვაწეობდა ეკლესიის ისტორიის ასისტენტ პროფესორად მომდევნო 6 წლის მანძილზე. 1970-1973 წლებში იყო ედინბურგის უნივერსიტეტის პროფესორი, შემდეგ გადავიდა გლაზგოს უნივერსიტეტში და 14 წლის განმავლობაში ხელმძღვანელობდა სისტემურ თეოლოგიას ლონდონის კინგსის კოლეჯში ( King’s College London). 1986 წელს აირჩიეს პერგამოს ტიტულარულ მიტროპოლიტად, ამავდროულად იწყებს მუშაობას თესალონიკის უნივერსიტეტის საღვთისმეტყველო ფაკულტეტზე დოგმატიკის პროფესორად.

ღვთისმეტყველება